Quan điểm “thà ít mà tốt” của V.I. Lênin có giá trị lý luận và thực tiễn sâu sắc trong tổ chức, xây dựng bộ máy của nhà nước kiểu mới cũng như đối với việc xây dựng và tổ chức quân đội cách mạng. Quan điểm này đến nay vẫn còn nguyên giá trị, nhất là đối với xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam tinh, gọn, mạnh, hiện đại. Vì vậy, việc tiếp tục nghiên cứu, vận dụng sáng tạo quan điểm này là vấn đề rất có ý nghĩa hiện nay.

Tác phẩm “Thà ít mà tốt” (năm 1923) của V.I. Lênin là một trong những di sản có giá trị lý luận và thực tiễn sâu sắc trong tổ chức, xây dựng bộ máy nhà nước Xô - viết.

Theo V.I. Lênin: trong quá trình cải tiến bộ máy nhà nước phải tuân theo nguyên tắc “thà ít mà tốt”¹; không được chạy theo số lượng, mà phải đặc biệt chú trọng chất lượng, vì “chỉ có làm cho bộ máy của chúng ta trong sạch đến tột mức, chỉ có giảm bớt đến mức tối đa tất cả những cái không tuyệt đối cần thiết, chúng ta mới có thể đứng vững được”². V.I. Lênin yêu cầu, trong quá trình xây dựng, cải cách bộ máy nhà nước cần phân tích, đánh giá tình hình một cách khách quan để có quyết sách phù hợp; phải có quyết tâm chính trị cao, tiến hành kiên quyết, thận trọng, không nóng vội; đồng thời, xác định đúng khâu đột phá, chú trọng phát huy tối đa nội lực và nhân tố con người. Đây là những vấn đề có tính nguyên tắc, phương pháp luận để bộ máy nhà nước kiểu mới tinh, gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

Đại tướng Phan Văn Giang trao Quân kỳ Quyết thắng cho Quân đoàn 12 - Quân đoàn tinh, gọn, mạnh, tiến lên hiện đại đầu tiên của Quân đội nhân dân Việt Nam. Ảnh: qdnd.vn

Nhất quán quan điểm đó, trong xây dựng quân đội, mặc dù chưa trực tiếp đề cập nội dung, yêu cầu cụ thể, song V.I. Lênin xác định, cần tập trung xây dựng quân đội cách mạng của giai cấp công nhân bảo đảm có số lượng, chất lượng và cơ cấu phù hợp, sức chiến đấu cao. Trên cơ sở phân tích toàn diện các yếu tố tạo nên sức mạnh chiến đấu của quân đội, từ nhân tố chính trị - tinh thần, vũ khí trang bị đến ý thức tổ chức kỷ luật của người quân nhân,… V.I. Lênin luôn khẳng định vai trò đặc biệt quan trọng của nhân tố con người, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao trong hoạt động quân sự. Theo Người, “…cuộc chiến tranh hiện đại cũng như kỹ thuật hiện đại thì đòi hỏi phải có nhân lực có chất lượng cao”³. Đây là yếu tố căn bản, quan trọng hàng đầu trong xây dựng quân đội tinh, gọn, mạnh, hiện đại, có sức chiến đấu cao.

Nhận thức, vận dụng sáng tạo quan điểm “thà ít mà tốt” của V.I. Lênin; thấm nhuần sâu sắc tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chủ trương của Đảng, Nhà nước về điều chỉnh tổ chức lực lượng Quân đội theo hướng tinh, gọn, mạnh, tiến lên hiện đại, thời gian qua, cấp ủy, chỉ huy các cơ quan, đơn vị trong toàn quân đã: “…quyết liệt điều chỉnh tổ chức quân đội “tinh, gọn, mạnh”; xác định rõ vị trí công tác cho từng chức danh, trước hết ở cơ quan chiến dịch, chiến lược, khắc phục sự chồng chéo”⁴. Đến nay, Quân đội đã cơ bản hoàn thành điều chỉnh tổ chức, lực lượng tinh, gọn, mạnh, tạo tiền đề vững chắc để xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, trở thành điểm sáng trong thực hiện chủ trương của Đảng, Nhà nước về tinh, gọn tổ chức bộ máy. Cơ cấu tổ chức Quân đội bảo đảm đồng bộ, hợp lý giữa các thành phần lực lượng, không chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ, giảm đầu mối trung gian và đơn vị phục vụ, tạo nền tảng vững chắc để nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ củng cố quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Thời gian tới, trước yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam tinh, gọn, mạnh, hiện đại, cấp ủy, chỉ huy các cấp và toàn quân cần tiếp tục quán triệt, nhận thức đúng đắn, vận dụng sáng tạo quan điểm “thà ít mà tốt” của V.I. Lênin. Khuôn khổ bài viết xin trao đổi, đề xuất một số giải pháp cơ bản sau:

Một là, tiếp tục quán triệt, nhận thức sâu sắc nội dung, giá trị quan điểm “thà ít mà tốt” của V.I. Lênin trong thực hiện chủ trương xây dựng Quân đội tinh, gọn, mạnh, hiện đại. Việc vận dụng quan điểm “thà ít mà tốt” trước hết phải bắt đầu từ nhận thức. Theo đó, cấp ủy, chỉ huy các cấp cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục để cán bộ, đảng viên, quần chúng hiểu rõ bản chất cách mạng, khoa học của quan điểm “thà ít mà tốt” và giá trị thực tiễn của quan điểm này trong điều kiện xây dựng Quân đội hiện nay; cần phải làm sáng tỏ nội hàm của “thà ít mà tốt”, đây không chỉ là lời dạy về tổ chức, mà còn là định hướng về phương pháp, phong cách lãnh đạo: coi trọng chất lượng, hiệu quả, tính chiến đấu, kỷ luật, đoàn kết và niềm tin hơn là số lượng hình thức. Qua đó, làm cho cán bộ, chiến sĩ hiểu rõ: trong bất kỳ tổ chức cách mạng nào, điều quan trọng nhất không phải là đông người, mà là đội ngũ thực sự có chất lượng, có phẩm chất, năng lực, trung thành và tận tụy vì mục tiêu chung.

Gắn việc học tập quan điểm của V.I. Lênin với tư tưởng Hồ Chí Minh và chủ trương, đường lối của Đảng về xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị và xây dựng Quân đội. Từ đó, giúp cho cán bộ, đảng viên, chiến sĩ nhận thức rõ mối quan hệ giữa “thà ít mà tốt” với yêu cầu xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại; thống nhất nhận thức: tinh, gọn tổ chức không phải là cắt giảm cơ học, mà là quá trình lựa chọn, sắp xếp để nâng cao chất lượng và sức mạnh tổng hợp. Cùng với đó, cần thường xuyên làm tốt công tác định hướng tư tưởng, kịp thời phát hiện, đấu tranh với những biểu hiện hiểu sai, hiểu lệch quan điểm của V.I. Lênin, tránh đồng nhất “thà ít mà tốt” với xu hướng giản đơn, thu hẹp bộ máy hay xem nhẹ yếu tố con người. Qua đó, bảo đảm nhận thức thống nhất, đúng đắn, tạo nền tảng tư tưởng vững chắc cho quá trình xây dựng Quân đội tinh, gọn, mạnh, hiện đại.

Tàu ngầm 182 - Hà Nội và Tàu ngầm 183 - Thành phố Hồ Chí Minh tại Quân cảng Cam Ranh (Khánh Hòa). Ảnh: qdnd.vn

Hai là, kiên định nguyên tắc xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị; đồng thời, tiếp tục hoàn thiện điều chỉnh tổ chức Quân đội tinh, gọn, mạnh, hiện đại. Xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị là nguyên tắc cốt lõi, bảo đảm Quân đội luôn là lực lượng chiến đấu trung thành, tin cậy của Đảng, Nhà nước và Nhân dân. Chú trọng gắn xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị với tiếp tục hoàn thiện điều chỉnh tổ chức Quân đội tinh, gọn, mạnh, hiện đại, có cơ cấu tổ chức đồng bộ, hợp lý giữa các thành phần, lực lượng theo phương châm “người trước, súng sau”, bảo đảm gọn về tổ chức, tinh về chất lượng, giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng đối với Quân đội. Xây dựng Đảng bộ Quân đội và từng cấp ủy, tổ chức đảng thực sự trong sạch, vững mạnh tiêu biểu. Tập trung nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của các cấp ủy, tổ chức đảng, tính tiền phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên. Cấp ủy, chỉ huy các cấp cần đổi mới, nâng cao chất lượng công tác giáo dục chính trị, định hướng tư tưởng, làm cho cán bộ, chiến sĩ luôn vững vàng, kiên định lập trường, mục tiêu, lý tưởng, nhận thức sâu sắc tình hình, nhiệm vụ, thấy được hết thuận lợi, khó khăn, xác định rõ trách nhiệm và quyết tâm hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ.

Tập trung hoàn thiện sắp xếp, điều chỉnh tổ chức Quân đội có cơ cấu đồng bộ, hợp lý giữa các thành phần, lực lượng; giảm đầu mối trung gian và đơn vị phục vụ, bảo đảm. Tiếp tục thực hiện hiệu quả kế hoạch của Bộ Quốc phòng về điều chỉnh lực lượng; bảo đảm giữ vững ổn định, nâng cao sức mạnh chiến đấu của Quân đội. Các cơ quan, đơn vị thường xuyên rà soát, điều chỉnh, kiện toàn tổ chức, bảo đảm tính khách quan, toàn diện, có trọng tâm, trọng điểm, phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của từng loại hình cơ quan, đơn vị, tạo chuyển biến mạnh mẽ về tổ chức, biên chế, trang bị, với số lượng phù hợp, chất lượng ngày càng cao, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Ba là, tập trung nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo, chú trọng xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao, tạo nền tảng xây dựng Quân đội tinh, gọn, mạnh, hiện đại. Với phương châm: “Hiện đại hóa con người trước khi hiện đại hóa vũ khí, trang bị”⁵, các cơ quan, đơn vị cần có quy hoạch, kế hoạch xây dựng nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao, bảo đảm nhu cầu sử dụng cả trước mắt và lâu dài; xây dựng tiêu chí phù hợp, làm cơ sở xem xét, đánh giá, đào tạo, bồi dưỡng, đề bạt, bổ nhiệm cán bộ phù hợp, hiệu quả. Nâng cao chất lượng công tác tuyển sinh quân sự, có giải pháp đột phá nâng cao chất lượng tuyển quân, tuyển dụng, bảo đảm thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao cho Quân đội.

Nhất quán quan điểm của Đảng: “Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, quyết định tương lai dân tộc”⁶, cấp ủy, chỉ huy các cấp trong toàn quân cần tập trung nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo đội ngũ cán bộ; coi đây là động lực then chốt, nhân tố có ý nghĩa quyết định trực tiếp đến chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu của từng cơ quan, đơn vị nói riêng và sự nghiệp xây dựng Quân đội tinh, gọn, mạnh, hiện đại nói chung. Trước hết, công tác giáo dục, đào tạo trong Quân đội cần phải đổi mới đồng bộ, toàn diện, có trọng tâm, trọng điểm để tạo ra bước đột phá thực chất về chất lượng đội ngũ cán bộ, bảo đảm xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp trong Quân đội toàn diện cả về số lượng, chất lượng và cơ cấu theo lộ trình hiện đại hóa vũ khí, trang bị kỹ thuật của các quân chủng, binh chủng, lực lượng.

Tập trung xây dựng hệ thống các nhà trường, viện nghiên cứu trong Quân đội tinh, gọn, mạnh, hiện đại; xây dựng đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục thực sự là những tấm gương mẫu mực về đạo đức, trí tuệ, phương pháp, tác phong công tác. Trên cơ sở đó, quán triệt phương châm: “Chất lượng đào tạo của nhà trường là khả năng sẵn sàng chiến đấu của đơn vị”, các nhà trường Quân đội cần chủ động rà soát, đổi mới và chuẩn hóa toàn diện quy trình, chương trình đào tạo theo hướng: “lý luận gắn liền với thực tiễn”, “nhà trường gắn liền với chiến trường”; giảm tải lý thuyết, tăng cường huấn luyện thực hành, diễn tập sát với các phương án tác chiến; đề cao rèn luyện kỹ năng chỉ huy, quản lý và bản lĩnh trong môi trường phức tạp.

Nội dung giáo dục, đào tạo cán bộ các cấp cần toàn diện, kết hợp bồi dưỡng về phẩm chất chính trị, đạo đức, năng lực chuyên môn, trình độ chỉ huy, quản lý,... theo chức trách, với nâng cao bản lĩnh chính trị, củng cố thế giới quan khoa học, niềm tin vững chắc cho người học. Đồng thời, thường xuyên cập nhật những kiến thức mới về quản lý nhà nước, kinh tế, xã hội, pháp luật, thành tựu khoa học, công nghệ, tác chiến không gian mạng, trí tuệ nhân tạo, v.v.

Để mang lại hiệu quả thiết thực, cần tích cực đổi mới phương pháp dạy và học theo hướng chuyển từ truyền thụ một chiều sang khơi dậy tinh thần tự giác, chủ động, sáng tạo của người học; tích cực ứng dụng công nghệ thông tin, công nghệ mô phỏng, các phương tiện kỹ thuật hiện đại. Chú trọng truyền thụ kinh nghiệm thực tiễn, nâng cao năng lực thực hành, làm chủ vũ khí, trang bị, khí tài mới, hiện đại, sức cơ động và khả năng tác chiến trong điều kiện mới. Qua đó, góp phần xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao, tạo nền tảng vững chắc để xây dựng Quân đội tinh, gọn, mạnh, hiện đại, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ vững chắc Tổ quốc trong kỷ nguyên phát triển mới của dân tộc.

Thượng tá, TS. ĐOÀN HỒNG DUẨN, Trường Sĩ quan Lục quân 1
______________________             

1 - V.I. Lênin – Toàn tập, Tập 45, Nxb CTQG, H. 2006, tr. 445.

2 - Sđd, tr. 459.

3 - Sđd, Tập 9, tr. 191.

4 - Tổng cục Chính trị – Tài liệu nghiên cứu, học tập, quán triệt Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân đội lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020 - 2025, Nxb QĐND, H. 2020, tr. 54 - 55.

5 - Phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm, Bí thư Quân ủy Trung ương tại Hội nghị Quân ủy Trung ương lần thứ 14 (ngày 14/6/2025).

6 - ĐCSVN – Nghị quyết số 71-NQ/TW, ngày 22/8/2025 của Bộ Chính trị (khóa XIII) về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, H. 2025, tr. 02.