Lực lượng tác chiến không gian mạng là bộ phận quan trọng của Quân đội nhân dân Việt Nam, đóng vai trò nòng cốt trong tham gia bảo đảm an ninh, an toàn không gian mạng quốc gia, đấu tranh phòng, chống tội phạm công nghệ cao và hoạt động “diễn biến hòa bình” trên không gian mạng. Vì vậy, để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, cùng với các giải pháp mang tính tổng thể trên không gian mạng, nâng cao chất lượng huấn luyện, diễn tập chiến thuật tác chiến trong môi trường này là vấn đề có tính cấp thiết, cần nghiên cứu thấu đáo cả về lý luận và thực tiễn.

Hiện nay, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của môi trường mạng toàn cầu, việc sử dụng rộng rãi các phương thức chiến tranh thông tin, tác chiến không gian mạng đang là xu thế tất yếu của nhiều quốc gia. Đối với nước ta, hệ thống thông tin quốc gia, nhất là hệ thống thông tin quân sự, quốc phòng,... luôn là mục tiêu trọng điểm của các chiến dịch tấn công mạng có chủ đích. Trong đó, hoạt động xuyên tạc, chống phá Đảng, Nhà nước, Quân đội trên không gian mạng của các thế lực thù địch ngày càng gia tăng, diễn biến phức tạp, với các thủ đoạn tinh vi, khó kiểm soát. Trước tình hình đó, đòi hỏi toàn quân, nòng cốt là lực lượng tác chiến không gian mạng cần thực hiện đồng bộ, quyết liệt các giải pháp nâng cao chất lượng huấn luyện, diễn tập, nhằm nâng cao trình độ, khả năng tác chiến trên không gian mạng trong mọi tình huống.

Thủ trưởng Bộ Tư lệnh 86 kiểm tra thực hành diễn tập các đơn vị.

Từ thực tiễn công tác huấn luyện, diễn tập chiến thuật tác chiến không gian mạng ở các đơn vị thời gian qua và sự phát triển của đối tượng, nhiệm vụ tác chiến trên không gian mạng trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc, bài viết xin nêu một số vấn đề cơ bản để trao đổi, luận bàn trên các nội dung sau:

1. Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chỉ huy các cấp đối với công tác huấn luyện, diễn tập tác chiến không gian mạng. Đây là giải pháp quan trọng hàng đầu, bảo đảm quá trình đổi mới, nâng cao chất lượng công tác huấn luyện, diễn tập chiến thuật tác chiến không gian mạng được tiến hành đúng hướng, đạt hiệu quả cao. Để làm được điều đó, cùng với tổ chức quán triệt đầy đủ, nghiêm túc các nghị quyết, chỉ thị, mệnh lệnh, hướng dẫn về công tác huấn luyện, diễn tập, hằng năm và trước mỗi đợt diễn tập, cấp ủy các cơ quan, đơn vị cần có nghị quyết chuyên đề lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ quan trọng này; trong đó, đề ra các mục tiêu, chỉ tiêu, yêu cầu và các chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo sát với tình hình thực tế của đơn vị. Đặc biệt, trong chuẩn bị và thực hành diễn tập, các cơ quan, đơn vị cần soạn thảo đầy đủ hệ thống văn kiện, kế hoạch diễn tập và phải được cấp ủy trực tiếp chỉ đạo, thông qua. Để phát huy cao nhất vai trò đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ chủ trì, các cơ quan, đơn vị cần phân công cụ thể cấp ủy viên phụ trách từng mặt công tác; đồng thời, tăng cường công tác kiểm tra, hướng dẫn các cơ quan, đơn vị, nhất là các bộ phận đảm nhiệm nhiệm vụ quan trọng; đấu tranh kiên quyết với các biểu hiện chủ quan, thỏa mãn dừng lại hoặc ngại khó, ngại khổ, hạ thấp yêu cầu trong huấn luyện, diễn tập.

2. Đẩy mạnh đổi mới quy trình, chương trình, nội dung, phương pháp huấn luyện, diễn tập, nâng cao trình độ, khả năng chiến đấu cho lực lượng tác chiến không gian mạng. Những năm qua, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, cấp ủy, chỉ huy các cấp, công tác huấn luyện, diễn tập tác chiến không gian mạng dần đi vào nền nếp; trình độ, năng lực điều hành, quản lý huấn luyện, diễn tập cũng như khả năng tác chiến, bảo đảm an toàn thông tin của các cơ quan, đơn vị từng bước được nâng lên. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân khác nhau cả chủ quan và khách quan, vẫn còn một số nội dung chưa theo kịp sự phát triển của thực tiễn. Vì thế, để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, cấp ủy, chỉ huy các cơ quan, đơn vị, nhất là lực lượng tác chiến không gian mạng toàn quân cần tiếp tục quán triệt, triển khai thực hiện hiệu quả các chỉ thị, nghị quyết, kế hoạch của cấp trên về công tác huấn luyện, diễn tập; trọng tâm là Nghị quyết số 1659-NQ/QUTW, ngày 20/12/2022 của Quân ủy Trung ương về nâng cao chất lượng huấn luyện giai đoạn 2023 - 2030 và những năm tiếp theo. Trên cơ sở đó, nghiên cứu điều chỉnh, bổ sung hoàn thiện, chuẩn hóa quy trình, chương trình, nội dung, phương pháp huấn luyện, đào tạo phù hợp với đặc điểm đối tượng, yêu cầu, nhiệm vụ trong từng giai đoạn. Trước mắt, có thể tập trung nghiên cứu, rà soát bổ sung hoàn thiện khung chương trình huấn luyện cơ bản cho các đơn vị tác chiến không gian mạng; khung chương trình huấn luyện cán bộ mới; chương trình huấn luyện, đào tạo cán bộ ngắn hạn và dài hạn, huấn luyện chuyên sâu về tham mưu, nghệ thuật tác chiến không gian mạng theo các chức danh, vị trí công tác tại các cơ quan, đơn vị. Để đạt hiệu quả cao, Bộ Tư lệnh 86 cần đẩy mạnh triển khai các chương trình phối hợp huấn luyện với các cơ sở đào tạo trong và ngoài Quân đội; hợp tác với các đối tác nước ngoài có tiềm lực về công nghệ thông tin, tác chiến mạng, v.v. Ngoài ra, căn cứ vào tình hình thực tiễn, có thể tập trung nghiên cứu xây dựng các tình huống trên không gian mạng sát với thực tế để đưa vào chương trình huấn luyện, diễn tập nhằm nâng cao kỹ năng, kiến thức, chủ động chuẩn bị các biện pháp để đối phó với các mối đe dọa trên không gian mạng.

Cùng với đó, các cơ quan, đơn vị cần tập trung huấn luyện, bồi dưỡng cho đội ngũ chuyên trách nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ về an toàn thông tin, an ninh mạng, tác chiến không gian mạng; kiến thức về công tác chỉ huy - tham mưu trong hoạt động tác chiến, ứng cứu, khắc phục sự cố không gian mạng, v.v. Tăng cường huấn luyện làm chủ vũ khí, trang thiết bị kỹ thuật hiện có. Tích cực đổi mới hình thức, phương pháp huấn luyện, diễn tập, hội thi, hội thao; chú trọng kiểm tra đánh giá tiêu chuẩn trình độ mức sàn và chuyên sâu cho các đối tượng. Tiếp tục nâng cao nghiệp vụ kỹ thuật công nghệ thông tin, bảo đảm an toàn thông tin và tác chiến không gian mạng cho các lực lượng, nhất là đối với các đơn vị cấp chiến thuật.

3. Đẩy mạnh nghiên cứu phát triển nghệ thuật tác chiến không gian mạng, vận dụng linh hoạt, sáng tạo vào quá trình huấn luyện, diễn tập. Quán triệt sâu sắc đường lối, quan điểm, tư duy mới về quân sự, quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc của Đảng, trọng tâm là Nghị quyết số 29-NQ/TW, ngày 25/7/2018 của Bộ Chính trị (khóa XII) về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trên không gian mạng, các cơ quan, đơn vị, nòng cốt là Bộ Tư lệnh 86 tiếp tục đẩy mạnh nghiên cứu, phát triển nghệ thuật, phương thức chiến tranh thông tin, tác chiến không gian mạng. Trọng tâm là các biện pháp nâng cao năng lực phòng thủ mạng cho sở chỉ huy các cơ quan, đơn vị cấp chiến thuật, lực lượng đặc thù, đặc biệt; các biện pháp trinh sát mạng, thu thập tin tức tình báo, phát hiện nhanh hệ thống vũ khí tấn công mạng và các hoạt động tác chiến mạng của đối phương kết hợp với các biện pháp triển khai, bảo vệ hệ thống vũ khí, trang bị và hoạt động tác chiến không gian mạng của ta, sẵn sàng tiến công đáp trả kịp thời, ngăn chặn, vô hiệu hóa hoạt động chống phá của các tổ chức phản động, khủng bố và các đòn tiến công bằng vũ khí công nghệ cao của địch. Nghiên cứu, hoàn thiện, đề xuất, ban hành Điều lệnh Tác chiến không gian mạng; Điều lệ Công tác tham mưu tác chiến không gian mạng; Điều lệ Công tác công nghệ thông tin trong Quân đội nhân dân Việt Nam; xây dựng và triển khai thực hiện Đề án “Nâng cao tiềm lực tác chiến không gian mạng đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới”, góp phần nâng cao sức mạnh chiến đấu của lực lượng tác chiến không gian mạng. Ngoài ra, chúng ta cần nghiên cứu phương thức, nghệ thuật phối hợp tác chiến không gian mạng với tác chiến trên các môi trường: không, bộ, biển, vũ trụ, tạo sức mạnh tổng hợp bảo vệ vững chắc Tổ quốc trong mọi tình huống.

4. Triển khai đồng bộ, hiệu quả các mặt bảo đảm, nâng cao chất lượng huấn luyện, diễn tập chiến thuật tác chiến không gian mạng. Trước hết, cần thực hiện tốt công tác nắm, đánh giá, dự báo đúng tình hình, đối tượng tác chiến trên môi trường mạng. Bởi, đây là vấn đề quan trọng hàng đầu, mang tính quyết định đến chất lượng huấn luyện, diễn tập; chỉ khi nghiên cứu, đánh giá, xác định đúng đối tượng tác chiến, chúng ta mới có phương pháp, cách đánh phù hợp, hiệu quả. Vì thế, các cơ quan, đơn vị cần chỉ đạo cơ quan tham mưu tác chiến nghiên cứu, dự báo chính xác tình hình, xác định rõ đối tượng tác chiến để xây dựng ý định, tưởng định, bài tập, tình huống huấn luyện, diễn tập sát với thực tiễn hoạt động tác chiến trên môi trường mạng. Trên cơ sở đó, chuẩn bị đầy đủ vũ khí, khí tài, trang bị kỹ thuật và cơ sở vật chất cho nhiệm vụ huấn luyện, diễn tập bảo đảm khoa học, chặt chẽ, tỉ mỉ sát thực tiễn. Để đạt hiệu quả cao, các cơ quan, đơn vị tăng cường phối hợp với các quân chủng, binh chủng, lực lượng vũ trang địa phương và lực lượng an toàn thông tin, an ninh mạng của các ban, bộ, ngành Trung ương, địa phương nghiên cứu phương án xử trí các tình huống trong diễn tập, bảo đảm vũ khí, trang bị, phương tiện kỹ thuật, thiết bị thao trường, v.v. Cùng với đó, các cơ quan, đơn vị, trực tiếp là lực lượng tác chiến không gian mạng tăng cường rà soát, củng cố, tham mưu đề xuất đầu tư nâng cao chất lượng hệ thống trang bị kỹ thuật bảo đảm đồng bộ, hiện đại, trọng tâm là các thao trường mạng cấp chiến thuật. Kết hợp chặt chẽ giữa bảo quản, bảo dưỡng, quản lý với làm chủ, khai thác, sử dụng hiệu quả vũ khí, khí tài, trang bị kỹ thuật có trong biên chế, bảo đảm luôn ở trạng thái hoạt động tốt nhất và an toàn tuyệt đối trong diễn tập. Đồng thời, đẩy mạnh hợp tác với các doanh nghiệp trong và ngoài Quân đội để bảo đảm trang thiết bị khoa học, công nghệ, ứng dụng công nghệ thông tin. Nghiên cứu đề xuất, triển khai nhân rộng phần mềm phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành trên hạ tầng truyền dẫn không dây; xây dựng phần mềm phục vụ diễn tập chiến thuật tác chiến không gian mạng trên nền bản đồ số và sa bàn số.

Trước sự phát triển, biến đổi không ngừng của các phương thức, thủ đoạn tác chiến không gian mạng, các cơ quan, đơn vị cần nghiên cứu, tăng cường tổ chức diễn tập đối kháng trên bản đồ và thực binh ở các cấp; diễn tập hiệp đồng tác chiến giữa lực lượng tác chiến không gian mạng với lực lượng an toàn thông tin, an ninh mạng của các ban, sở, ngành địa phương trên địa bàn. Tổ chức sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm chặt chẽ, nghiêm túc, nhằm đánh giá đúng ưu, khuyết điểm, xác định rõ nguyên nhân, trách nhiệm của tập thể, cá nhân, làm cơ sở để rút kinh nghiệm cho các đợt huấn luyện, diễn tập tiếp theo, cũng như tiếp tục nghiên cứu, bổ sung, phát triển lý luận nghệ thuật tác chiến không gian mạng.

Tác chiến không gian mạng là một loại hình tác chiến mới, có tính biến động cao và rất khó khăn, phức tạp; vì vậy, để nâng cao chất lượng thực hiện nhiệm vụ quan trọng này cần quan tâm đầu tư nghiên cứu thấu đáo cả lý luận và thực tiễn, góp phần bảo đảm an toàn thông tin mạng, bảo vệ chủ quyền quốc gia trên không gian mạng, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Thiếu tướng VŨ HỮU HANH, Tư lệnh Bộ Tư lệnh 86