Xây dựng nhà trường thông minh, hiện đại là nhiệm vụ quan trọng, yêu cầu tất yếu trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang diễn ra mạnh mẽ. Nhận thức rõ điều đó, Đảng ủy, Ban Giám đốc Học viện Biên phòng đã và đang lãnh đạo, chỉ đạo đổi mới toàn diện công tác giáo dục, đào tạo và nghiên cứu khoa học theo hướng thông minh, hiện đại, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, góp phần tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho Quân đội.

Học viện Biên phòng là trung tâm giáo dục, đào tạo và nghiên cứu khoa học hàng đầu của Quân đội và đất nước về lĩnh vực biên phòng. Hiện nay, Học viện đã và đang thực hiện nhiều loại hình đào tạo, như: sĩ quan biên phòng trình độ đại học, thạc sĩ, tiến sĩ; đào tạo cán bộ biên phòng theo chức danh chỉ huy các cấp; đào tạo cán bộ pháp chế, tư pháp trình độ cử nhân luật; tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ chuyên môn biên phòng (trinh sát, phòng, chống ma tuý và tội phạm, cửa khẩu, chỉ huy đồn biên phòng) cho đội ngũ cán bộ; đào tạo cử nhân, thạc sĩ quân sự cho Quân đội nhân dân Lào và Quân đội Hoàng gia Campuchia, v.v.

Đại tướng Phan Văn Giang ghi sổ vàng truyền thống trong dịp thăm và làm việc tại Học viện.

Những năm qua, quán triệt sâu sắc các nghị quyết, chỉ thị, kế hoạch, hướng dẫn của cấp trên về giáo dục, đào tạo và nghiên cứu khoa học, nhất là chủ trương xây dựng nhà trường Quân đội thông minh, Học viện đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo triển khai quyết liệt, đồng bộ nhiều nhiệm vụ, giải pháp để từng bước hiện thực hóa mục tiêu, tiêu chí của nhà trường thông minh, hiện đại và đạt kết quả bước đầu quan trọng. Nổi bật là, trình độ công nghệ thông tin của cán bộ, giảng viên được nâng cao, nội dung, chương trình, quy trình đào tạo được bổ sung, điều chỉnh theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa; phương pháp giáo dục, đào tạo có nhiều đổi mới tiếp cận xu hướng giáo dục hiện đại; cơ sở hạ tầng, nhất là về kỹ thuật, công nghệ thông tin được ưu tiên đầu tư; việc ứng dụng công nghệ thông tin, công nghệ mô phỏng, chuyển đổi số trong chỉ huy, điều hành, quản lý dạy học được đẩy mạnh. Công tác chuyển đổi số, Phong trào “Bình dân học vụ số” được triển khai tích cực. Qua đó, tạo bước chuyển biến rõ nét trong giáo dục, đào tạo và nghiên cứu khoa học cũng như các mặt công tác khác.

Tuy nhiên, việc xây dựng nhà trường thông minh, hiện đại là nội dung mới, mục tiêu đòi hỏi cao, trong khi nguồn lực của Học viện có hạn, nên quá trình thực hiện còn không ít khó khăn, nhất là trang bị, phương tiện, hạ tầng số đang ở mức thấp. Trước thực trạng đó, để tận dụng cơ hội, thành tựu cũng như đáp ứng yêu cầu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và vượt qua khó khăn, thách thức, hiện thực hóa mục tiêu xây dựng nhà trường thông minh, hiện đại, Đảng ủy, Ban Giám đốc Học viện tiếp tục lãnh đạo, chỉ đạo tiến hành đồng bộ nhiều giải pháp; trong đó, tập trung vào một số nội dung, biện pháp chủ yếu sau:

Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chỉ huy các cấp đối với nhiệm vụ xây dựng nhà trường thông minh, hiện đại. Học viện tiếp tục quán triệt sâu sắc các nghị quyết, chỉ thị, kế hoạch, đề án, hướng dẫn của cấp trên về công tác giáo dục, đào tạo, nghiên cứu khoa học, chuyển đổi số, xây dựng nhà trường thông minh, hiện đại. Trọng tâm là Nghị quyết số 71-NQ/TW, ngày 22/8/2025 của Bộ Chính trị (khóa XIII) về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo; Nghị quyết số 3488-NQ/QUTW, ngày 29/01/2025 của Quân ủy Trung ương về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong Quân đội; Quyết định số 1960/QĐ-TM, ngày 01/8/2025 của Tổng Tham mưu trưởng về việc ban hành Bộ tiêu chí nhà trường Quân đội thông minh; Nghị quyết số 776-NQ/ĐU, ngày 24/3/2023 của Đảng ủy Bộ đội Biên phòng về đổi mới công tác giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng Bộ đội Biên phòng trong tình hình mới. Trên cơ sở đó, cấp ủy, chỉ huy các cấp cụ thể hóa thành nghị quyết, kế hoạch, chương trình hành động, bảo đảm khoa học, phù hợp với đặc điểm, chức năng, nhiệm vụ. Gắn trách nhiệm người đứng đầu cơ quan, đơn vị trong lãnh đạo, chỉ đạo, triển khai thực hiện; đồng thời, đẩy mạnh đột phá trong thực hiện nhiệm vụ phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Cùng với đó, đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục làm cho đội ngũ cán bộ, giảng viên, học viên, nhân viên, chiến sĩ thấy rõ vai trò, sự cần thiết, tính cấp bách của nhiệm vụ xây dựng nhà trường thông minh, hiện đại, từ đó nâng cao nhận thức, trách nhiệm trong triển khai thực hiện. Quá trình tuyên truyền, giáo dục vận dụng linh hoạt, sáng tạo các hình thức biện pháp; trong đó, chú trọng phát huy hệ thống mạng nội bộ và vai trò của đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên. Đặc biệt, gắn chỉ tiêu, nội dung xây dựng Học viện thông minh, hiện đại với thực hiện Kết luận số 01-KL/TW, ngày 18/5/2021 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW, ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị (khóa XII) về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, Nghị quyết số 847-NQ/QUTW, ngày 28/12/2021 của Quân ủy Trung ương về phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”, kiên quyết chống chủ nghĩa cá nhân trong tình hình mới và phong trào Thi đua Quyết thắng, các cuộc vận động; xây dựng, nhân rộng điển hình tiên tiến trong ứng dụng, phát triển công nghệ; đấu tranh khắc phục tư tưởng ngại khó, ngại khổ,... qua đó, tạo sự thống nhất từ nhận thức đến hành động, làm cơ sở trong thực hiện nhiệm vụ quan trọng này.

Thủ trưởng Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng trao Bằng khen cho học viên các khóa đào tạo của Học viện tốt nghiệp loại xuất sắc năm 2025.

Tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ, giảng viên đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Đội ngũ cán bộ, giảng viên là nhân tố quan trọng, có vai trò quyết định chất lượng giáo dục, đào tạo và kết quả thực hiện nhiệm vụ của Học viện; đây cũng là lực lượng tiên phong trong thực hiện xây dựng nhà trường thông minh, hiện đại. Theo đó, Học viện tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Đề án “Xây dựng đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục trong Quân đội giai đoạn 2023 - 2030 và những năm tiếp theo”; tập trung quan tâm, chăm lo, bồi dưỡng, xây dựng đội ngũ cán bộ, giảng viên đủ về số lượng, chất lượng cao, có cơ cấu hợp lý và đạt chuẩn theo quy định. Tích cực đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác đào tạo, bồi dưỡng trình độ, năng lực cho đội ngũ giảng viên và cán bộ quản lý giáo dục, lấy đào tạo cơ bản, chính quy, đào tạo theo chức vụ và sau đại học để tạo nguồn cán bộ là chủ yếu; kết hợp giữa đào tạo trong nước với nước ngoài, giữa gửi đi đào tạo tại các cơ sở giáo dục với tự đào tạo, khuyến khích tự nghiên cứu, tự học tập rèn luyện, nâng cao trình độ chuyên môn.

Bên cạnh đó, chú trọng đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao số lượng, chất lượng nhà khoa học đầu ngành, chuyên sâu; có kế hoạch để đội ngũ nhà giáo có kinh nghiệm thực tiễn được học tập đạt trình độ tiến sĩ, tích lũy các tiêu chuẩn chức danh giáo sư, phó giáo sư, giảng viên dạy giỏi, nhà giáo ưu tú, nhà giáo nhân dân. Tiếp tục xây dựng, hoàn thiện cơ chế, chính sách đãi ngộ, nhằm động viên đội ngũ giảng viên, cán bộ quản lý giáo dục yên tâm công tác, sẵn sàng cống hiến, quyết tâm khắc phục khó khăn hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Tăng cường bồi dưỡng, tập huấn nâng cao trình độ, năng lực ứng dụng khoa học - công nghệ, quản trị, giảng dạy theo phương pháp hiện đại cho đội ngũ giảng viên, cán bộ quản lý giáo dục; nâng cao trình độ tin học, ngoại ngữ, chuyển đổi số, kỹ năng sử dụng, khai thác dữ liệu số phục vụ quản lý, chỉ đạo, điều hành, giảng dạy, học tập, nghiên cứu khoa học và khả năng làm việc trong môi trường quốc tế.

Tiếp tục đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp đào tạo theo hướng hiện đại. Quán triệt và thực hiện phương châm giáo dục, đào tạo “Cơ bản, hệ thống, thống nhất, chuyên sâu” và “Chất lượng đào tạo của nhà trường là khả năng sẵn sàng chiến đấu của đơn vị”, Học viện tiếp tục rà soát toàn bộ chương trình, nội dung đào tạo hiện có, loại bỏ những nội dung không phù hợp; cập nhật, bổ sung những vấn đề mới, có tính dự báo cao về nhiệm vụ quản lý, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia; phòng, chống tội phạm cũng như sự phát triển của nghệ thuật quân sự, vũ khí trang bị mới và thực tiễn huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, kinh nghiệm thực hiện nhiệm vụ phòng, chống các thách thức an ninh phi truyền thống của Quân đội và Bộ đội Biên phòng, v.v. Chương trình, nội dung đào tạo được điều chỉnh theo hướng giảm khối lượng kiến thức giáo dục đại cương, tăng khối lượng kiến thức chuyên môn, nghiệp vụ, rút ngắn thời gian lên lớp, tăng thời gian thực hành, tự học, tự nghiên cứu; kết hợp chặt chẽ giữa nâng cao năng lực tư duy sáng tạo, kỹ năng nghề nghiệp với bồi dưỡng phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống.

Cùng với đổi mới về nội dung, chương trình đào tạo, Học viện tiến hành đổi mới về phương pháp dạy, học theo hướng tích cực, nhằm phát huy tinh thần tự giác, tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người học, biến quá trình đào tạo thành quá trình tự đào tạo; chuyển từ trang bị kiến thức sang phát triển năng lực cho người học theo mục tiêu, yêu cầu đào tạo. Đẩy mạnh chuyển đổi số và ứng dụng khoa học công nghệ trong dạy, học, kiểm tra, đánh giá chất lượng giáo dục, đào tạo theo phương châm “Ba thực chất, ba đột phá, ba không”¹, hướng tới mục tiêu tạo ra đội ngũ sĩ quan biên phòng “vừa hồng, vừa chuyên”, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ quản lý, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia trong tình hình mới.

Tập trung mọi nguồn lực đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng, cơ sở vật chất, trang thiết bị đồng bộ, hiện đại. Để có cơ sở hạ tầng tương xứng với nhiệm vụ giáo dục, đào tạo trong thời kỳ mới, việc tiếp tục đầu tư cơ sở vật chất, xây dựng Học viện theo hướng thông minh, hiện đại là yêu cầu cấp thiết. Trước mắt, Học viện khẩn trương triển khai các hạng mục xây dựng thao trường huấn luyện giai đoạn 2, nâng cấp Trung tâm dữ liệu và Trung tâm mô phỏng kỹ chiến thuật nghiệp vụ biên phòng. Về lâu dài, tiếp tục huy động, khai thác hiệu quả mọi nguồn lực, đầu tư có trọng tâm, trọng điểm, bảo đảm sự phát triển dài lâu, bám sát với mục tiêu, yêu cầu giáo dục, đào tạo, nghiên cứu khoa học và các tiêu chí nhà trường thông minh, hiện đại. Trong đó, ưu tiên đầu tư trước các thành phần chính, cốt lõi, như: nâng cấp cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin có băng thông đủ lớn, hiện đại; mua sắm các trang thiết bị, phần mềm bảo đảm tính đồng bộ, tiên tiến, hiện đại, chất lượng, hiệu quả và an toàn thông tin. Ngoài ra, Học viện chú trọng đầu tư vào hệ thống quản lý, điều hành giáo dục, hệ thống giảng đường, phòng học chuyên dùng, thao trường, sa bàn điện tử, thư viện số, hệ thống tự động hóa thông minh, hiện đại trong kiểm soát, quản lý,… nhằm từng bước đạt được mục tiêu xây dựng nhà trường thông minh, hiện đại, góp phần nâng cao hơn nữa chất lượng giáo dục, đào tạo và nghiên cứu khoa học, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới.

Thiếu tướng, TS. GIANG VĂN CỬ, Giám đốc Học viện
____________________        

1 - Ba thực chất: “dạy thực chất, học thực chất, đánh giá thực chất”; ba đột phá: “chất lượng giảng dạy tốt nhất - quản lý, rèn luyện nghiêm nhất - kết quả đào tạo, nghiên cứu khoa học cao nhất”; ba không: “không tiêu cực trong thi cử, không bệnh thành tích trong giáo dục và không vi phạm đạo đức nhà giáo”.